Arkady Fiedler; wybitny i popularny literat i podróżnik, „obywatel świata” był Wielkopolaninem. Urodził się w Poznaniu 28 listopada 1894roku. Pochodził z rodziny głęboko zakorzenionej w Wielkopolsce.
W autobiograficznej opowieści pt. „Mój ojciec i dęby” przywołuje dzieciństwo i wczesną młodość. Opowiada w niej o ojcu Antonim, człowieku rozmiłowanym w przyrodzie, którą to miłość przelał na syna. Wspomina rzekę Wartę w Puszczykówku pełną szczupaków oraz monumentalne rogalińskie dęby. Wspólnie z ojcem marzyli o egzotycznych wyprawach.
Dojrzewał w trudnych dla młodzieży polskiej warunkach, doświadczał twardego losu polskiego dziecka pod pruskim zaborem. Z domu rodzinnego wyniósł głęboki patriotyzm i umiłowanie języka ojczystego.
U progu niepodległości znalazł się w kręgu Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, uczestniczył w konspiracyjnych spotkaniach a potem w Powstaniu Wielkopolskim.
Studiował filozofię i nauki przyrodnicze na Uniwersytecie w Krakowie, Berlinie i Poznaniu.
Po śmierci ojca odziedziczył zakład chemigraficzny. Zabrał się do pracy, uzupełniał kwalifikacjepotrzebne do pracy w zakładzie fotochemigraficznym.
W celu poznania nowoczesnej techniki drukarskiej wyjechał na kilkumiesięczne studia do Lipska (sztuki graficzne i księgarstwo). W sumie spędzając pewien czas na różnych uczelniach, zapoznał się z różnymi ośrodkami akademickimi krajowymi i zagranicznymi, odległymi od siebie kierunkami, zyskał szeroką wiedzę. Przede wszystkim jednak pochodziła ona z wieloletniego samokształcenia i ciekawości świata. Marzył o Ameryce Południowej. „Opętany myślą wyjazdu nad Amazonkę, odłożył potrzebną sumę (pochodziła ona z prac wykonywanych własnoręcznie w odziedziczonym po ojcu i dobrze prosperującym zakładzie). W 1928 roku ruszył do południowej Brazylii. Celem wyprawy było przywiezienie zbiorów zoologicznych dla Poznańskiego Muzeum Przyrodniczego.
Od tego czasu odbywał wiele podróży do odległych zakątków świata, najpierw jako przyrodnik, zbierający okazy fauny dla polskich muzeów zoologicznych, później jako podróżnik i literat.
Po pierwszej wyprawie, pełen świeżych wrażeń, na skutek swych przeżyć z Indianami i przyrodą napisał dwie książki; „Bichos, moi brazylijscy przyjaciele” oraz „Wśród Indian Koroadów”. „Niestety – jak sam pisał –kiepsko się rozchodziły.” Dopiero wyprawa nad Amazonkę w 1933 roku pełna powodzenia zarówno co do zbiorów zoologicznych, jak i silnych, niezwykłych przeżyć opisanych w książce „Ryby śpiewają w Ukajali” była punktem zwrotnym dla autora. Arkady Fiedler przekazał tu swoje obserwacje z podróży brzegami Amazonki od jej ujścia poczynając, przez Brazylię, Peru gdzie ta wspaniała rzeka ma swoje źródło.
Kolejne wyprawy przynosiły plon w postaci książek „Zwierzęta z lasu dziewiczego”, „Kanada pachnąca żywicą”, „Zdobywamy Amazonkę”. Do każdej wyprawy przygotowywał się niezwykle gorliwie studiując książki przyrodnicze, historię i zwyczaje ludów krajów, do których zamierzał pojechać. Przyswajał sobie języki obce, nawiązywał niezwykle cenne kontakty z Polonią.
Przedwojenni recenzenci wydali o pisarstwie Fiedlera bardzo pochlebną opinię „to rasowy podróżnik – literat, który szybko w cień usunął całą naszą dotychczasową literaturę podróżniczą”.
Druga wojna światowa zaskoczyła go na Thaiti, gdzie zamierzał spędzić dwa lata i przygotować do druku materiały z ostatniej podróży. Opuścił wyspę i na początku roku 1940 zgłosił się do naszego wojska we Francji potem w Wielkiej Brytanii. Tam zameldował się u generała Sikorskiego z prośbą o wysłanie go do polskiego dywizjonu 303, zdobywającego właśnie rozgłos
w walkach pod niebem Anglii. Został korespondentem wojennym. Cykl opowiadań o bohaterskich wyczynach polskich lotników pt. „Dywizjon 303” odegrał olbrzymią rolę dla mieszkańców okupowanej Warszawy. Książka w 1943 roku przedostała się do okupowanej stolicy w formie mikrofilmu. Jej podziemne wydania były dla tysięcy Polaków największym pokrzepieniem ducha.
Druga ważna wojenna książka to „ Dziękuję Ci kapitanie” na kartkach, której utrwalił wydarzenia i postacie bohaterów tamtych dni, nie tylko z pola walki, ale i marynarzy ze statków handlowych. Do kraju wrócił 1946 roku.
W swej siedzibie, Puszczykówku pod Poznaniem pisał kolejne książki: „Zdobywamy Amazonkę”, Rio deOro”. Młode pokolenie z zapartym tchem śledziło losy Jana Bobera – polskiego osadnika, w trylogii: „Wyspa Robinsona”, „ Orinoko”, „Biały Jaguar”.
Znowu wyruszył w świat m.in. do Meksyku, Gruzji, wschodniej Syberii, Afryki zachodniej, Kanady, Brazylii. W niektóre podróże wyruszał ze swoimi synami; Arkadym Radosławem i Markiem. Arkady Radosław poświęcił ojcu książkę „Barwny świat Arkadego Fiedlera”. Jest również autorem książki „Wabiła nas Afryka Zachodnia” owoc wspólnej wyprawy.
Oprócz wspaniałych książek o charakterze dokumentalnym, wzbogaconym o elementy fikcji i przygody Arkady Fiedler zostawił nam wspaniałą pamiątkę w sercu malowniczego Wielkopolskiego Parku Narodowego wPuszczykówku, gdzie mieści się dom pisarza – muzeum jego imienia – Pracownia Arkadego Fiedlera. Placówka powstała w roku 1974 (za życia pisarza) „z potrzeby serca i z wysiłków całej rodziny”. Dawniej sam pisarz oprowadzał zwiedzających. Obecnie pracownię prowadzi syn Marek z żoną Krystyną.
Przed domem pisarza –podróżnika stoi drogowskaz wskazujący odległości do różnych miejsc kuli ziemskiej. Gdy zbliżamy się do wejścia muzeum, przechodzimy przez Bramę Słońca, która jest wierną kopią oryginału znad jeziora Titicaca w Boliwii. W ogrodzie muzeum podziwiamy imitację (w skali 1:1) pomników kultury indiańskiej: posąg wojownika tolteckiego, głowę Olmeka z Meksyku, słynny posąg Moaya z Wyspy Wielkanocnej na Pacyfiku. W pobliżu wejścia stoi popiersie indiańskiego wodza – Szalonego Konia. Na ścianie domu wisi pamiątkowa tablica z napisem:
Świat mnie wabił.
W tym domu w latach 1948- 1985
żył i tworzył
pisarz podróżnik – Arkady Fiedler.
Zbiory udostępniane zwiedzającym zgromadzono na parterze w pokojach i na korytarzu. Największe zainteresowanie przybyszów wywołują eksponaty przywiezione z różnych zakątków świata. Broń szczepów indiańskich, noże z Indochin, kusze z Kambodży, łuki, strzały, groty, oszczepy. Strzały do dmuchawek zatrute kurarą wykonane przez Indian z Ameryki Południowej. W muzeum mamy okazję obejrzeć ciekawe instrumenty muzyczne różnych ludów i szczepów: flet szczepu Wajwaj, tam-tam z Wybrzeża Kości Słoniowej. Na uwagę zasługują maski z Afryki Zachodniej, m.in. drewniane maski zębatych diabłów. Można tu obejrzeć motyle z całego świata, które pisarza szczególnie fascynowały. Mówił, że widzi w nich zawsze „ stłoczenie niebieskiej toni wszystkich oceanów, lazur nieba, który spłynął w ich skrzydła”.
W wielkiej na całą ścianę gablocie wyeksponowane są książki Arkadego Fiedlera –„Serce Pracowni”.W wyniku swoich podróży napisał 32 książki wydane w 23 językach i ponad 10 milionowym nakładzie.
A oto wykaz wszystkich tytułów w chronologicznej kolejności:
1926 – „Przez wiry i porohy Dniestru”
1931 – „Bichos, moi brazylijscy przyjaciele”
1932 – „Wśród Indian Koroadów”
1935 – „Ryby śpiewają w Ukajali”
1936 – „ Zwierzęta z lasu dziewiczego”
1937 – „Zdobywamy Amazonkę”
1939 – „Jutro na Madagaskar”
1942 – „Dywizjon 303”
1944 – „ Dziękuję ci, kapitanie”
1946 – „Żarliwa wyspa Beniowskiego”
1946 – „Radosny ptak Drongo”
1950 – „Rio de Oro”
1952 - „Mały Bizon”
1953 – „Gorąca wieś Ambinanitelo”
1954 – „Wyspa Robinsona”
1957 – „Orinoko”
1957 – „Wyspa kochających lemurów”
1960 – „Dzikie banany”
1962 – „Nowa przygoda: Gwinea”
1965 – „I znowu kusząca Kanada”
1968 – „Spotkałem szczęśliwych Indian”
1969 – „Madagaskar, okrutny czarodziej”
1971 – „ Piękna, straszna Amazonia”
1973 – „Mój ojciec i dęby” (książka autobiograficzna)
1976 – „Wiek męski, zwycięski” (książka autobiograficzna)
1980 – „ Biały Jaguar”
1982 – „Indiański Napoleon Gór Skalistych”
1983 – „Motyle mego życia”
Wyprawy i podróże:
1927 – wyprawa myśliwska do północnej Norwegii
1928 -1929 – wyprawa zoologiczna do południowej Brazylii celem zbierania okazów fauny dla Muzeum Przyrodniczego w Poznaniu
1933-1934 – wyprawa zoologiczna nad Amazonkę i do wschodniego Peru – gromadzenie okazów fauny dla Państwowego Muzeum
Zoologicznego w Warszawie
1935 - podróż do Kanady w tym samym celu
1937-1938 – Madagaskar
1939 – Wyspa Thaiti, gdzie zastała go wojna
1940 – Francja, Wielka Brytania, w wojsku polskim
1942-1943 – USA, Trynidad, Gujana, Brazylia – polska marynarka handlowa
1945 – ponownie Kanada
1948 – Meksyk
1952-1953 - ZSRR, w tym Gruzja
1956-1957 – Indochiny /Północny Wietnam, Laos, Kambodża/
1959-1960 – Afryka Zachodnia /Gwinea, Ghana/
1961 – Kanada północno-zachodnia
1963-1964 – Brazylia, Gujana Brytyjska
1965-1966 – Madagaskar
1967 – Brazylia
1968 – ZSRR, Wschodnia Syberia
1969 – Nigeria
1970 – Peru
1971 – Afryka Zachodnia
1972 – Kanada, Kolumbia Brytyjska, Alberta, Quebek
1973 – Ameryka Południowa /rejs okrężny/
1975 – Afryka Zachodnia
1975 – Kanada /Ontario, Quebek/
1976-1977 – Afryka Zachodnia, aż do Angoli
1978-1979 – Peru
1980 – Kanada /Obidżan/
1981 – Afryka Zachodnia
Za swoją twórczość Arkady Fiedler otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia.
Oto najważniejsze z nich:
1936 – Nagroda Literacka Miasta Poznania - Wawrzyny Polskiej Akademii Literatury
1955 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
1957 – Nagroda Literacka Miasta Poznania /po raz drugi/
1959 – Order Sztandaru Pracy II klasy
1963 - Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za literaturę podróżniczą
1964 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
1967 – Nagroda Marynistyczna im. Mariusza Zaruskiego
1969 – Order Uśmiechu
1973 – Honorowa Odznaka Miasta Poznania i Odznaka Honorowa za Zasługi
w Rozwoju Województwa Poznańskiego
1974 – Order Sztandaru Pracy I klasy
- Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość artystyczną dla dzieci
i młodzieży
1978 – Nagroda Państwowa w dziedzinie literatury I stopnia
1979 – Order Budowniczych Polski Ludowej
Bibliografia:
Fiedler Arkady Radosław: Barwny świat Arkadego Fiedlera. Warszawa 1975
Kosmanowie Bogumiła i Marceli: Sylwetki Wielkopolan. Poznań 1988
Poradnik bibliograficzny. Arkady Fiedler. Poznań 1984
Fiedler Arkady: Mój ojciec i dęby. Warszawa 1973
Fiedler Arkady: Wiek męski – zwycięski. Poznań 1983
